Ισραήλ-Παλαιστίνη... μια παλιά, μεγάλη ιστορία

Ανακατος ειναι ο κόσμος. Κουβαρι σα να λέμε. Kι όταν ανακατεύεται σε μέρη όπως η Μέση Ανατολή, τα πράγματα κουβαριάζονται χειρότερα. Κι έρχεται κάποιος και σε ρωτάει πράματα που εσύ τα 'χες μπροστά σου, γνωστά και δεν είχες υποψιαστεί πως οι άλλοι μπορεί να μην τα ξέρουν και να μην τα φαντάζονται και μένεις ν' αναρωτιέσαι πιο είναι το λογικό και το παράλογο και πού στο σκοτάδι προβάλλουν χαράμάδες φωτός.

Μαγείρεψα ρύζι αραβικό με κουκουνάρι, αμύγδαλο και σαφράν και τηγανιά κοτόπουλο με μπόλικο κύμινο, μοσχομύρισε το σπίτι ανατολή. Εγκλιματίστηκα το λοιπόν και ξεκινάω.

Η ιστορία ξεκινάει παλιά, πολύ παλιά. Εκεί, γύρω στον 13ο αιώνα π.Χ. όταν ένας λαός, οι Φιλισταίοι, εγκαταστάθηκαν στην ανατολική λεκάνη της Μεσογείου και συγκεκριμένα στη νότια παραλιακή λωρίδα της Χαναάν, όπου ίδρυσαν ομοσπονδία πέντε πόλεων (Γάζα, Γαθ, Άζωτος, Ασκάλων και Εκρών: Ιησ 13,3). Υπάρχουν διάφορες θεωρίες για την προέλευσή τους, άλλοι λένε πως ανήκαν στους λεγόμενους Λαούς της Θαλάσσης και ήταν αγνώστου καταγωγής, άλλοι πως η καταγωγή τους ήταν ελληνική. Ο ίδιος ο Γιάσερ Αραφάτ, κάθε φορά που επισκεπτόταν την Ελλάδα, μιλούσε για την "κρητική καταγωγή των παλαιστινίων".

Το σίγουρο είναι πως οι Φιλισταίοι υπήρξαν οι σκληρότεροι αντίπαλοι των Ισραηλιτών στη διεκδίκηση της χώρας. Στη Βίβλο αναφέρονται συχνά ιστορίες για τις διενέξεις των "κακών" Φιλισταίων με τους "καλούς" Ισραηλίτες. Οι Φιλισταίοι δεν ήταν σημίτες, δεν ασκούσαν την περιτομή και διέφεραν πολιτιστικά (γλώσσα, ενδυμασία, οπλισμός, έθιμα, κεραμική, κλπ.) τόσο από τους Χαναναίους όσο και από τους Ισραηλίτες. Από το όνομα τους (Πελιστίμ) ονομάστηκε κατά τη ρωμαϊκή περίοδο ολόκληρη η περιοχή της Χαναάν "Παλαιστίνη" ή στα αραβικά "Φαλαιστίν"(فلسطين).

Η στάση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας υπήρξε καταλυτική για την πορεία των Ισραηλινών. Οι τελευταίοι, ως μονοθεϊστές, σε αντίθεση με τους υπόλοιπους λαούς των ρωμαϊκών κτήσεων, αρνήθηκαν να προσκυνήσουν τον Καίσαρα. Κάθε τόσο στην περιοχή ξεσπούσαν εξεγέρσεις εβραίων οι οποίες όμως δεν είχαν καμία τύχη. Οι ρωμαίοι, για να απαλλαγούν απ' αυτή την εστία έντασης διέσπειραν τους εβραίους σε όλη την περιοχή της Μεσογείου και κυρίως στην Ιταλία όπου τους χρησιμοποιούσαν ως δούλους. Έτσι το κράτος του Ισραήλ έπαψε να έχει φυσική (χωρική) υπόσταση.

Στις χιλιετίες που ακολούθησαν οι εβραίοι απλώθηκαν σε όλη την Γηραιά Ήπειρο, την Νοτιοδυτική Ασία και τη Βόρεια Αφρική. Υπέστησαν πολλούς εξευτελισμούς και διωγμούς με αποκορύφωμα την περίοδο του Μεσαίωνα. Θα μπορούσε να πει κανείς, κρίνοντας αντικειμενικά, ότι ως το 1947 ήταν ο πιο κατατρεγμένος λαός της ανθρώπινης ιστορίας. Είναι μάλλον σίγουρο ότι αυτό ακριβώς τους προσέδωσε τα συνομωσιολοτικά χαρακτηριστικά δράσης και συμπεριφοράς που τους καταλογίζονται.

Προς το τέλος του 19ου αι. έγινε η πρώτη μαζική μετανάστευση εβραίων στους Αγίους Τόπους, κυρίως από τη Ρωσία και την Υεμένη. Το 1917, παρόλο που οι άραβες νίκησαν τους Οθωμανούς υπό την κυριαρχία των οποίων τελούσαν, ο βρετανός υπουργός Εξωτερικών, Άρθουρ Μπάλφουρ, υπέγραψε διακήρυξη σύμφωνα με την οποία οι σιωνιστές δικαιούνται μια πατρίδα στην Παλαιστίνη, χωρίς βέβαια να έχει τη σύμφωνη γνώμη των παλαιστινίων και των υπόλοιπων αράβων.

Τον επόμενο χρόνο η Αγγλία κατέλαβε την περιοχή.

Το 1920 η Βρετανία ανέλαβε τη διοίκηση του σημερινού Ισραήλ καθώς ξανάρχισε η εντατική μετανάστευση και ιδρύθηκει η πρώτη σιωνιστική ένοπλη ομάδα αυτοπροστασίας, «Χαγκάνα». Οι Βρετανοί έσπευσαν να τονίζουν ότι δεν επιδιώκουν να μετατρέψουν ολόκληρη την Παλαιστίνη σε εθνική εστία των Εβραίων κι εξήγγειλαν ότι στο εξής κριτήριο για την εισροή εβραίων μεταναστών θα είναι η ικανότητα απορρόφησής τους από την παλαιστινιακή οικονομία.

Παρόλ' αυτά η μετανάστευση εβραίων συνεχίστηκε αλλοιώνοντας τα πληθυσμιακά χαρακτηριστικά και οδηγώντας σε εξέγερση των Αράβων. Το Λονδίνο προσπάθησε εκ νέου να περιορίσει τη μετανάστευση και την αγορά γαιών από τη σιωνιστική κίνηση. Οι αντιδράσεις που ξέσπασαν ανάγκασαν τη Βρετανία να παραιτηθεί από την προσπάθεια. Έτσι οι συγκρούσεις κλιμακώθηκαν ως το 1936, όποτε ξέσπασαν κανονικές ένοπλες μάχες μεταξύ Αράβων και Εβραίων υπό βρετανική ανοχή.

Το 1937 κι ενώ ο ξεσηκωμός των παλαιστινίων βρισκόταν σε εξέλιξη, η Βρετανία ανακοίνωσε σχέδιο «μοιράσματος» των Αγίων Τόπων μεταξύ εβραίων και αράβων. Όλο και μεγαλύτερος αριθμός εβραίων έφτανε στην Παλαιστίνη, λόγω των διωγμών από τους Ναζί.

Το 1944 η εβραϊκή οργάνωση Ιργκούν, υπό τον κατοπινό πρωθυπουργό Μενεχέμ Μπέγκιν, κήρυξε τον πόλεμο στους Βρετανούς.

Και φτάνουμε στο 1947, όπου οι Ισραηλινοί με άσο στο μανίκι το Ολοκαύτωμα απ' τους Ναζί, αξίωσαν τη δημιουργία του κράτους του Ισραήλ. Ο ΟΗΕ αποφάσισε τη διαίρεση της Παλαιστίνης. Όμως οι Άραβες αρνήθηκαν αυτή τη διευθέτηση συγκεντρώνοντας στρατεύματα γύρω από τους εβραϊκούς οικισμούς. Το 1948  ο Μπεν Γκουριόν κηρύσσει την ανεξαρτησία του Ισραήλ.

Ο πρώτος αραβο-ισραηλινός πόλεμος ήταν γεγονός.  Οι Ισραηλινοί νίκησαν οδηγώντας στο δρόμο της προσφυγιάς 750.000 παλαιστινίους. Οι πρόσφυγες κατέφυγαν σε γειτονικές αραβικές χώρες (Συρία, Αίγυπτο, Ιορδανία, Λίβανο).

Το 1967 συγκεντρώθηκαν αραβικά στρατεύματα στα ισραηλινά σύνορα, υπό την καθοδήγηση του αιγύπτιου ηγέτη Νάσερ αλλά δέχτηκαν αιφνιδιαστική επίθεση. Ο πόλεμος διήρκεσε μόλις έξι μέρες και είχε ως αποτέλεσμα τη συντριβή των Αράβων και των υπερδιπλασιασμό των εδαφών του Ισραήλ. Ο ΟΗΕ αντέδρασε εκδίδοντας το ψήφισμα 242, το οποίο προβλέπει άμεση αποχώρηση των Ισραηλινών από τα Κατεχόμενα. Η εφαρμογή του συγκεκριμένου ψηφίσματος ακόμη εκκρεμεί.

Το 1993 οι ηγέτες των δύο μερών Γιτζάκ Ράμπιν και Γιάσερ Αραφάτ, υπό την αιγίδα του αμερικανού προέδρου Μπιλ Κλίντον, υπέγραψαν τη συμφωνία του Όσλο μεταξύ της PLO και του κράτους του Ισραήλ. Οι ισραηλινοί δεσμεύτηκαν να αποσύρρουν τα στρατεύματά τους από τη Δυτική Όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας και αναγνώρισαν το δικαίωμα των παλαιστινίων να ελέγχουν τα του οίκου τους με τη δημιουργία της Παλαιστινιακής Αρχής.

Τα γεγονότα από το 1917 και μετά αναφέρονται συνοπτικά και εδώ.

Είναι προφανές ότι δε διώχτηκαν όλοι οι παλαιστίνιοι απ' τα εδάφη του Ισραήλ. Ένας μεγάλος αριθμός παρέμεινε. Οι ισραηλινοί προχώρησαν σε ανακατανομή του αραβικού πληθυσμού στο εσωτερικό της χώρας προσπαθώντας με τον τρόπο αυτό να τους αφαιρέσουν το δικαίωμα της ιδιοκτησίας γης.

Αυτή τη στιγμή το 1/5 περίπου των κατοίκων του Ισραήλ είναι άραβες, παλαιστινιακής καταγωγής, οι οποίοι έχουν την Ισραηλινή υπηκοότητα και ζουν κυρίως σε πόλεις αμιγώς αραβικές. Τα παιδιά των παλαιστινίων του Ισραήλ φοιτούν σε αραβόφωνα σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, αλλά η τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι αποκλειστικά σε εβραϊκά χέρια, άρα λοιπόν είναι επόμενο οι παλαιστίνιοι να πηγαίνουν σε Ισραηλινά Πανεπιστήμια. Αρκετοί, μολαταύτα, επιλέγουν να σπουδάσουν στο εξωτερικό (Ελλάδα, Ρουμανία, Ιταλία, Αγγλία κλπ.)

Για προφανείς λόγους, οι παλαιστίνιοι του Ισραήλ δεν είναι υποχρεωμένοι να εκτελέσουν στρατιωτική θητεία. Αυτό τους αποκλείει από πολλές παροχές του κράτους.

Πριν την κλιμάκωση των εχθροπραξιών και την ανέγερση του τείχους του αίσχους στην Παλαιστίνη, πολλοί παλαιστίνιοι περνούσαν στο Ισραήλ για να εργαστούν. Ο ίδιος ο Αριέλ Σαρόν, καταδικάστηκε απ' τα Ισραηλινά δικαστήρια γιατί απασχολούσε παράνομα παλαιστίνιους απ' τα Κατεχόμενα στις εκτάσεις γης που είχε στην ιδιοκτησία του.

Στο χάρτη φαίνεται η συρρίκνωση της γης που ελέγχουν οι Παλαιστίνιοι. Στην πρώτη αριστερή στήλη φαίνονται τα Παλαιστινιακά εδάφη με πράσινο και οι μικρές εβραικές κοινότητες με άσπρο. Στη δεύτερη στήλη φαίνεται η διαμόφωση του χάρτη το 1947,  στην τρίτη στήλη έπειτα απ' τις συγκρούσεις του 1949 και τον πόλεμο του 1967 ενώ στην τέταρτη στήλη παρουσιάζεται η σημερινή εικόνα με την λωρίδα της Γάζας (κάτω αριστερά) και τα Παλιαστινιακά εδάφη της Δυτικής Όχθης (δεξιά).

Το παράλογο και τραγικό είναι ότι ενώ η λωρίδα της Γάζας και η Δυτική Όχθη θεωρητικά ανοίκουν στο ίδιο κράτος και δεν έχουν άλλη διαφορά μεταξύ τους παρά την γεωγραφική τους θέση, ΔΕΝ επικοινωνούν μεταξύ τους, πράγμα που σημαίνει ότι για να πας απ' το ένα μέρος στο άλλο πρέπει να περάσεις απ' το έδαφος του Ισραήλ. Ούτως η άλλως δεν μπορούμε να μιλάμε για "κανονικό" κράτος εφόσον τελεί υπό Ισραηλινή Κατοχή, αλλά ο διαχωρισμός αυτός δυσχεραίνει κατά πολύ το έργο της Παλαιστινιακής Αρχής για προφανείς λόγους.

Επιπλέον, μπορεί να παρατηρήσει κανείς ότι τα εδάφη των παλαιστινίων χωρίζονται από άσπρα "κανάλια". Είναι οι περιοχές στις οποίες εβραίοι έποικοι φτιάχνουν με το έτσι θέλω οικισμούς, ώστε να προσαρτήσουν όλο και περισσότερη γη. Το όνειρο των ακραίων στοιχείων του Ισραήλ είναι αφενός μεν να ενταχθεί στο κράτος τους ΟΛΗ η παλαιστινιακή γη και αφεταίρου να εκδιωχθούν ΟΛΟΙ οι παλαιστίνιοι από την καθολική επικράτεια του Ισραήλ. Προφανώς την παλαιστινιακή μεριά δε συμφέρει να φύγουν οι άραβες που ζουν στο Ισραήλ γιατί κάτι τέτοιο θα σήμαινε αποδοχή της κατάστασης.

Το καθεστός της Παλαιστίνης είναι ακόμη πολιτικό, που σημαίνει ότι γίνονται εκλογές για την ανάδειξη της ηγεσίας της Παλαιστινιακής Αρχής. Λέω ακόμη, διότι σε συνθήκες όπως εκείνες της Παλαιστίνης, ανθίζει ο εξτρεμισμός. Έτσι τις τελευταίες εκλογές κέρδισε η -σύμφωνα με τα δικά μας μέτρα και σταθμά- εξτρεμιστική οργάνωση ΧΑΜΑΣ, αν και η Αμερική εν τέλει κατάφερε να τη θέσει εκτός και να την αντικαταστήσει με την φιλοδυτική ΦΑΤΑΧ.

Ο ρόλος των υπόλοιπων αραβικών κρατών μετά την πανωλεθρία του πολέμου των 7 ημερών, είναι χλιαρός. Κανένας δεν έχει το σθένος και την πραγματική θέληση να τα βάλει με το ισχυρό Ισραήλ κι έτσι οι Παλαιστίνιοι είναι αφημένοι στη μοίρα τους.
Η Συρία έχει εδαφικές διαφορές με το Ισραήλ, καθώς αυτό έχει προσαρτήσει τα Υψίπεδα του Γκολάν που της ανήκαν. Στο έδαφός της υπάρχουν πολλοί πρόσφυγες παλαιστίνιοι, αλλά επειδή τα σύνορα ήταν κλειστά δεν μπορούσαν να επικοινωνήσουν με τους δικούς τους που ζουν ακόμη στο Ισραήλ. Πριν από τρία χρόνια δώθηκε ειδική άδεια σε Ισραηλινούς πολίτες παλαιστινιακής καταγωγής ώστε να μπορέσουν να επισκεφτουν συγγενείς τους στη Συρία που είχαν προσφύγει εκεί το 1947.

Η Αίγυπτος είχε φανεί πως θα βοηθούσε τον παλαιστινιακό λαό. Το φιλοδυτικό προφίλ που προσπαθεί όμως να δείξει τα τελευταία χρόνια και η κάτω απ' το τραπέζι συμμαχία με τις ΗΠΑ, κάνουν την ανάμειξή της στο παλαιστινιακό ζήτημα χλιαρή έως ανύπαρκτη.

Στο Λίβανο, η ισλαμική οργάνωση Χεσμπολά, υποστηρίζει τους παλαιστινίους. Όμως η στάση του Λιβάνου είναι ένα ερωτηματικό καθώς το 1982 επέτρεψε στον Ισραηλινό στρατό να μπει στα εδάφη του για να εξολοθρεύσει την Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, κάτι που είχε σαν αποτέλεσμα την σφαγή άμαχων προσφύγων στα προσφυγικά στρατόπεδα της Σάμπρα και της Σατίλα. Οι φυσικοί αυτουργοί της σφαγής ήταν οι χριστιανοί Μαρόν ενώ ο ιθύνων νους ο ισραηλινός αξιωματούχος Αριέλ Σαρόν.
Οι Χριστιανοί Μαρόν ή Μαρωνίτες είναι μια αίρεση πολύ διαδεδομένη στη Μέση Ανατολή που ξεκίνησε στην Συρία, ανήκουν στο ανατολικό χριστιανικό δόγμα της Ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας και οι αρχές της είναι ένα μίγμα της  Ορθοδοξίας και του Καθολικισμού. Δεν έχουν αναπτύξει ιδιαίτερη δράση στα μεσανατολικά ζητήματα καθώς οι μουσουλμάνοι στην περιοχή υπερέχουν κατά πολύ αριθμητικά. Στο Λίβανο όμως, που είναι και ο κύριος τόπος διαμονής τους, οι διαμάχες μεταξύ των μαρωνιτών χριστιανών και των μουσουλμάνων είναι συχνές κι έχουν φτάσει στο παρελθόν στον εμφύλιο πόλεμο. Στην περίπτωση της σφαγής των παλαιστινίων στο Λίβανο, είναι προφανές πως ενισχύθηκαν απ' το Ισραήλ.

Οι Δρούζοι είναι μουσουλμανική εθνότητα αράβων που θεωρούνται ιδιαίτερα ανυπότακτοι και κατοικούν στη Συρία , τον Λίβανο και στη Γαλιλαία. Η θρησκεία τους είναι ένα κράμα ιουδαισμού, χριστιανισμού και ισλάμ. Είναι αρκετά "περίεργοι" καθώς ασκούν τη θρησκεία τους με κάπως μυστικιστικό τρόπο και είναι απομονωμένοι απ' τους υπόλοιπους άραβες.

Καθώς θυμόμουν-έψαχνα-έγραφα ένα πράγμα υπήρχε διαρκώς στο μυαλό μου. Πως όταν αναζητά κανείς λογική σε ό,τι συμβαίνει στην Παλαιστίνη είναι σα να ψάχνει ψύλλους στα άχυρα.

Όσο ήμουν κάτω γνώρισα παλαιστίνιους, βεδουΐνους, εβραίους, μαρωνίτες, δρούζους, τσερκέσους... Όλοι άνθρωποι με όνειρα για τη ζωή και το ίδιο αίμα να κυλάει στις φλέβες τους. Αλλά τους είναι δύσκολη καθώς φαίνεται αυτή η ζωή αφού είχαν την τύχη να είναι μέρος ενός ποικιλόχρωμου μωσαϊκού και τούτη μετατράπηκε σε ατυχία...